فیاض: فیلم‌های حاتمی‌کیا با فلسفه، هنر و ادبیات او ساخته شده‌اند

فیاض در ابتدای این جلسه با اشاره به سینمای حاتمی‌کیا گفت: ابراهیم حاتمی‌کیا از فلسفه، ادبیات و هنر خود استفاده می‌کند، برای همین می‌گوییم او فیلمساز مولف است. کاراکترهای او همیشه مفاهیم فلسفی خودش هستند. روزی ناگهان دوربین را برمی‌داشت، در خیابان‌ها راه می‌رفت و ایده‌هایی که به ذهنش می‌رسید را می‌ساخت.

وی ادامه داد: از نظر من امثال کیارستمی زود خواهند مرد، زیرا فرزند زمانه خود هستند، اما امثال حاتمی‌کیا و آوینی زنده‌اند. حاتمی‌کیا تاریخ‌سازی می‌کند، اما خودش این را نمی‌داند.

وی درباره فلسفه فیلم‌های حاتمی‌کیا عنوان کرد: حاتمی‌کیا فلسفه خودش را در فیلم‌هایش نشان می‌دهد، هرگز نتوانسته ام از فیلم‌های او خلاص شوم، فیلم‌های زیادی از کارگردان‌های سراسر جهان دیده ام اما هیچکدام مانند او نبوده اند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: فیلم‌های «حاتمی‌کیا» بازتولید دفاع مقدس است و هیچ وقت این را رها نکرده است. او همیشه نقد دارد و تراژدی جنگ را تولید می‌کند، مثلا در فیلم «چ» خیلی‌ها گفتند این «چمران» بازرگان است، یا عده‌ای «چمرانی» مثل «چگوارا» می‌خواستند اما «چمران» واقعی همین بود که «حاتمی‌کیا» نشان داد برای همین می‌گویم او شخصیت‌های خاص خودش را داشته است.

وی در پایان گفت: ابراهیم حاتمی‌کیا رئالیسم انتقادی خود را حفظ می‌کند و آن را از تراژدی دور می‌کند.

حاتمی‌کیا مؤلف نیست

مسعود فراستی در بخش دیگری از این نشست به نقد از حرف‌های فیاض گفت: معتقدم بسیاری از فیلم‌های حاتمی‌کیا حس تولید نمی‌کند. به هر فیلمسازی مولف نمی‌گویند، هنرمندی مولف است که صاحب سبک باشد. مولف بعد از ساخت اثر خود دیگر رفته است، یعنی مولف در اثر خود شهید شده است. زمانی که با یک اثر مواجه هستید با مولف آن کاری ندارید، زمانی که اثر را به عنوان یک اثر هنری پذیرفتید یعنی اثر زنده و مستقل از مخاطب و مولف است. اثر هنری شیوه گذاردن است گذاره!

وی همچنین درباره تجربه‌گرا بودن فیلم‌های حاتمی‌کیا عنوان کرد: به نظرم حاتمی‌کیا مهم‌ترین فیلمساز بعد از انقلاب است، گاهی فیلم‌های بی‌ربط می‌سازد، اما فیلم‌های شاخصی هم دارد. اگر مدیوم را بلد نباشیم، نمی‌توانیم باور را بقبولانیم. حاتمی‌کیا در دوره‌ای می‌گفت اگر فیلمی جز در ژانر جنگی بسازم می‌گویم آن را در لابراتوار بسوزانند، بعدها گفت که فیلمساز اجتماعی است. او کارگردان ایستایی نیست و این بسیار خوب است، من با تغییر این هنرمند مخالف نیستم، اما اگر چیزی را تجربه نکرده باشیم، نمی‌توانیم یک اثر جدی بسازیم.

وی ادامه داد: اگر تجربه مستقیم نداشته باشیم، فیلم بی‌جان می‌شود، حتی اگر از یک فنجان قهوه فیلم می‌گیرید قبلا باید قهوه خورده باشید. همه فیلم‌های هیچکاک درباره قتل است، همه قتل‌های فیلم‌های او هیچکدام واقعی نیست، دنیای هیچکاک دنیای خیال است که به واقعیت گره می‌خورد. حتی کسی که می‌خواهد درباره فضانوردی فیلم بسازد باید تجربه ای درباره آن داشته باشد.